
Lees meer over vlas
Vlas is een van de oudste cultuurgewassen, met het eerste menselijk gebruik van vlasvezels stammend uit de Oude Steentijd, 30.000 jaar geleden. Het gewas is éénjarig en behoort tot de vlasfamilie (Linaceae). Er zijn twee typen; olievlas en vezelvlas.
Olievlas wordt geteeld voor de zaden, die als voedsel dienen en om olie uit te halen. In de geschriften van Hippokrates (460 v. Chr.) is er een verwijzing naar vlas als medicinaal slijmmiddel en in Middeleeuwse kruidenboeken werd lijnzaad beschreven als ontsteking werend middel. Lijnolie werd als basis voor verf gebruikt, maar kan ook worden geconsumeerd als salade dressing of in sauzen.
De vezels kunnen worden gebruikt om materialen als linnen voor kleding en om touw van te maken. Dit laatste werd in de jaren 30 gedaan door de zogeheten touwslager. Door met de garen ontelbare keren heen en weer te lopen en de vezels te draaien, werden de garen in dikke strengen bij elkaar gebracht en weer in elkaar gedraaid tot er een touw ontstond. O.a. in de scheepvaart was vlas (en hennep) onmisbaar om als betrouwbaar scheepstouw te dienen. Om kleding of beddengoed te maken werd er van vlasvezels linnen gemaakt. In de tijd van het Oude Egypte werd linnen gedragen als kleding en gebruikt als materiaal voor mummificatie. In Nederland was en is Zeeland de belangrijkste producent van vezelvlas. Al sinds de Middeleeuwen wordt hier vlas geteeld. Het is een lastig gewas om te groeien, met een voorkeur voor lichte vochthoudende grond en een zorgvuldige oogst. Dit gebeurde nog lange tijd met de hand, wat het een arbeidsintensief gewas maakte. Linnen was, samen met wol en katoen, het basismateriaal voor Zeeuwse kledij, maar werd ook voor beddengoed en doeken gebruikt; het was een materiaal om mee te pronken. De gewenste witte kleur werd verkregen door het van zichzelf grauwe linnen op een bleekveld gebleekt door de zon. Met borduurwerk werd het linnen versierd en zo kon de eigenaar zijn of haar kleding makkelijk terugvinden.
Voor het oog is vlas een prachtig gewas om te zien; golvend in de wind met kleine blauwe of witte bloemetjes. De bloeitijd van vlas is zeer kort; het zijn eendaagse bloemen. Echter zitten er veel bloemen aan één plant die verspreidt geduurde een paar weken bloeien en zich na bestuiving door insecten tot ronde zaaddozen vormen. Om met eigen ogen vlasvelden te zien, kun je de jaarlijkse vlasroute ‘Follow the Blue Line’ bezoeken in Friesland. Bovendien is er eveneens in Friesland een gratis te bezoeken Vlasmuseum, gewijd aan de bewerking van vlas tot linnen.
Na een tijdje in de vergetelheid te zijn geweest, heeft vlas afgelopen jaren zijn comeback gemaakt. Er wordt gekeken naar het gebruik van kunstharsen die gemengd worden met vlasvezel en voor lichtgewicht en sterk materiaal dienen (bio-based bouwmaterialen). Het zaad en de zaadolie staan tegenwoordig bekend als heuse superfoods, vanwege o.a. de aanwezig omega 3-vetzuren (alfa-linoleenzuur) en vezels die erin zitten.